Girişimsel düşünmeye meyilli bir bakış açısıyla başlayalım: Haydi birlikte bir deniz yolculuğuna çıkalım — bu yolculuk sırasında hem ufkumuzu genişletecek hem de belirli sayılarla somutlaşan bir gerçekliğe (maaş meselesi) odaklanacağız. Konumuz: Lostromo yani gemilerde güverte bölümünün lideri konumundaki kişinin aldığı maaş. Bu mesleği hem yerel (Türkiye) hem de küresel bağlamda ele alarak, kültürel ve toplumsal dinamikleri de göz önüne alacağız. Okurlarımızın deneyimlerini ve görüşlerini de paylaşmalarını davet ediyorum — çünkü bu alandaki “ödeme” olgusu yalnızca rakamlardan ibaret değil; kültür, emek değeri algısı, global rekabet gibi unsurlarla örülmüş durumda.
—
Türkiye’de durumu: yerel perspektif
Türkiye’de denizcilik sektörü ve ilgili meslekler, geleneksel yapı ve güncel ekonomik şartların kesiştiği ilginç bir alan. Lostromo mesleğine dair veriler şu şekilde: ([Eleman][1])
Örneğin, 2025 yılı itibarıyla Türkiye’de bir güverte lostromosunun aylık ortalama maaşı yaklaşık 38.400 TL olarak bildirilmektedir. ([Eleman][1]) En düşük maaşın 27.600 TL civarında, en yüksek maaşın 53.600 TL’ye kadar çıkabileceği belirtilmiş. ([Eleman][1]) Deneyim seviyesi, çalışılan şehir, şirketteki pozisyon gibi değişkenlerin bu geniş aralığı açıklayan başlıca faktörler olduğu ifade ediliyor.
Örneğin Bursa için bir ortalama değeri, 40.400 TL olarak gösterilmiş. ([Eleman][1])
Bu yerel tablo bize şunu söylüyor: Meslek yüksekliği/farklılıkları ve sektördeki koşullar oldukça belirgin — “güverte lostromosu” olarak anılan pozisyon tek tip değil; gemi türü, yük türü, deniz süresi, şirket büyüklüğü gibi pek çok değişkenin etkisi büyük.
Yerel kültürde de bu meslek “denizcilik mirası” bağlamında saygı görüyor olabilir; ancak ekonomik koşullar ve enflasyon baskısı altında “ne kadar kazanıyor?” sorusu daha da önem kazanıyor. Bu bağlamda, kayda değer bir maaş aralığı sunulsa da, yaşam maliyeti, denizde geçirilen süre, vardiya şartları gibi görece zorluklar da hesaba katılmalı.
—
Küresel perspektif: başka coğrafyalarda ne var?
Küresel düzeyde gemi personeli maaşları ülkelere, gemi türlerine, şirket büyüklüğüne, deniz süresi ve sorumluluk düzeyine göre büyük farklılıklar gösteriyor. Örneğin, uluslararası pek çok gemi mürettebatı dolar veya euro gibi daha stabil para birimlerinde maaş alırken, Türkiye gibi ülkelerde TL cinsinden maaşlar alınıyor; bu da döviz kuru riskini gündeme getiriyor.
Ayrıca, batılı ülkelerde denizcilik sektöründe sendikal yapıların daha güçlü olması, iş güvenliği ve mesleki standartların yüksek olması, maaş ve sosyal hakların görece daha standartlaştırılmış olmasını sağlıyor. Örneğin bir geminin baş tayfası (boatswain) ya da güverte şefi pozisyonundaki kişi için ABD, Avrupa gibi bölgelerde aylık maaşlar, vardiya, açık deniz süresi, gemi tipi gibi faktörlere bağlı olarak çok daha yüksek düzeylerde olabiliyor (buna spesifik rakam vermek burada zor çünkü gemi tipine göre değişiyor).
Bu farklılıklar bize şunu gösteriyor: Mesleğin “küresel değeri” yerel değerinden farklı olabilir. Bir lostromo pozisyonundaki kişi eğer uluslararası bir şirketin gemisinde, uzun seferlerde yer alıyorsa, maaşı yalnızca yerel pazara bağlı kalmaz; global pazarda “emek-değer”i ilintili hâle gelir.
Kültürel olarak, denizcilik mesleği bazı ülkelerde “yüksek risk, yüksek ödül” paradigması altında algılanır: açık denizde günlerce/haftalarca olmak, yabancı limanlara uğramak, sosyal yaşama molalar vermek gibi. Bu, maaşın sadece “kaç TL” veya “kaç dolar” olduğundan öte bir yaşam tarzı seçimi olduğunu da gösterir.
—
Kültürel ve toplumsal dinamikler: algılar nasıl farklı?
Meslek algısı açısından baktığımızda, Türkiye gibi ülkelerde “denizcilik” mesleği geleneksel olarak saygı gören bir alan olabilir — ama aynı zamanda “uzun süre denizde olma”, “evden uzak kalma” gibi zorlukları da barındırır. Bu da maaş beklentilerinin ve meslek seçiminin toplumsal algısını etkiler.
Öte yandan, bazı toplumlarda denizci pozisyonları görece daha “elit” ya da “yüksek statü”yle ilişkilendirilebilirken, diğerlerinde mavi yaka olarak sınıflandırılması nedeniyle daha “görünmez” kalabilir. Örneğin, gemi mürettebatının sosyal hakları ve güvenliği bazı ülkelerde güçlüyken, bazı ülkelerde daha zayıf olabilir — bu da maaş ve çalışma koşullarını doğrudan etkiler.
Yerel düzeyde Türkiye’de de “kıyıdan gemiye” geçiş, deniz hizmeti süresi, belgelendirme gibi süreçler meslek içindeki hiyerarşiyi ve dolayısıyla maaş düzeyini etkiliyor. ([Türkgün][2])
Kültürel olarak bir çalışanın maaşını değerlendirirken yalnızca “TL miktarı” değil, görece konum (kaç ay açık denizde olacağı, liman süresi, vardiya düzeni, aileden uzaklık) gibi unsurlar da önem kazanır. Bu nedenle algı biçimi: “Bu maaş mı iyi?” sorusu, yalnızca rakama değil, çalışma koşuluna ve yaşam tarzına da bağlıdır.
—
Neden maaş bu kadar değişiyor? Hangi faktörler belirleyici?
Deneyim ve kıdem: Yeni başlayan biri ile 10+ yıl hizmet etmiş bir lostromo arasında ciddi fark oluşabiliyor. Türkiye’de 0‑1 yıl için ortalama ~28.800 TL civarı, 10 yıl+ için ~42.400 TL civarı değişiyor. ([Eleman][1])
Şehir & liman bölgesi: İstanbul, İzmir gibi yoğun liman bölgelerinde maaş biraz daha yüksek olabiliyor. Örneğin 2025 için İstanbul ortalaması ~40.300 TL. ([Eleman][1])
Gemi türü ve şirket büyüklüğü: Kargo, tanker, konteyner gemisi gibi farklı gemi türlerinde çalışma süresi, risk düzeyi ve bütçe farklılıkları oluşuyor. Uluslararası çalışılan gemilerde maaşlar farklı olabilir.
Denizde geçirilen süre / vardiya sistemi: Açık denizde uzun süreler, liman süreleri, gece çalışmaları gibi unsurlar maaş üzerinde etkili.
Global para birimi etkisi ve döviz kuru: Türkiye gibi ülkelerde maaş TL ile verildiğinde, döviz kuru etkisi devreye giriyor; global şirketlerde çalışmak farklı avantajlar sunabiliyor.
Sosyal haklar, sendika ve düzenlemeler: Bazı ülkelerde sendikal destek ve denizcilik düzenlemeleri güçlü; bu da maaş ve hakların daha stabil olmasına katkı sağlıyor.
—
Ne çıkarım yapabiliriz ve siz ne düşünüyorsunuz?
Yerel bağlamda (Türkiye) bir lostromo maaşı = ortalama ~38.400 TL civarında (2025) ve bu, pek çok mavi yakalı meslek için önemli bir düzey olabilir. Ancak “iyi maaş mı?” sorusunun cevabı yaşam biçimi, aile durumu, açık denizde kalma süresi gibi bireysel değişkenlere göre değişir. Küresel bağlamda ise bu meslek, daha yüksek gelirli işler arasında yer alabiliyor; ancak rekabet, sertifika ve sert deniz koşulları gibi ekstra yükler de var.
Okuyucu olarak sizden ricam: Eğer bu alanda çalışmışsanız veya tanıdığınız varsa — deneyimlerinizi paylaşın: hangi gemide, ne kadar süreyle çalıştınız, maaşınız ne düzeydeydi, çalışma koşulları nasıldı? Bu bilgiler diğer okuyucular için çok değerli olabilir. Topluluğumuzun katkısıyla bu mesleğin “gerçek” kısmını birlikte açığa çıkarabiliriz.
Umarım bu analiz hem bilgilendirici hem düşündürücü olmuştur.
[1]: “Güverte Lostromosu Maaşları 2025 ve Aylık Güverte … – eleman”
[2]: “Lostromo Nasıl Olunur? Lostromo Olma Şartları Nelerdir?”